کیفیت زندگی زناشویی، یکی از حیطه های بزرگ کیفیت زندگی است. از مفاهیم بسیاری از قبیل سازگاری، رضایت، شادمانی، یکپارچگی و تعهد برای کیفیت زندگی زناشویی به کار رفته است.
کیفیت زندگی
به طور کلی کیفیت زندگی به صورت برداشت و درک فرد از وضعیت زندگی خود است که در ارتباط با عوامل فرهنگی، اهداف، عقاید و باورهای شخص تعیین می شود. به عبارت دیگر، کیفیت زندگی، برداشت ذهنی فرد از میزان رضایتمندی خود از زندگی و غنای آن است.
مهمترین عامل تعیین کننده کیفیت زندگی، سلامتی روانشناختی است. کیفیت زندگی مفهومی کاملاً روانشناختی است که بخش مهمی از احساس سلامت عمومی محسوب میشود. و شامل میزان رضایتمندی فرد از زندگی‌اش است و مفهومی چندبعدی است که در برگیرنده ابعادی چون سلامت جسمانی، روانی، شرایط اقتصادی، باورهای شخصی و تعامل با محیط است.
در بیشتر عرصه‌های مشارکت‌های فردی و عملی، صحبت از کیفیت زندگی رایج شده است تا جایی که در صحبت‌های روزمره مردم نیز کیفیت زندگی به کرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین کیفیت زندگی دستاورد مراقبت‌های بهداشت روانی و میزان تاثیر سلامت روان بر زندگی فرد را ارزیابی می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که مراقبت‌های بهداشت روان تنها زمانی شایسته ارزیابی، می‌شوند که کیفیت زندگی، به خوبی کمیت زندگی در افراد تحت پوشش خدمات، بهبود یافته باشد.
با توجه به تعریفی کیفیت زندگی شامل شش مولفه پذیرش خود، هدف داشتن در زندگی، رشد شخصی، تسلط بر محیط، خود مختاری، و روابط مثبت با دیگران است.
عوامل موثر بر کیفیت زندگی
مهمترین عوامل تاثیرگذار در کیفیت زندگی شامل ویژگی‌های درون فردی، رفاه، خانواده، نگرش های مثبت مذهبی و سرمایه اجتماعی هستند. کیفیت زندگی مفهومی چندوجهی، نسبی، متاثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است. عوامل موثر بر آن به دوره زمانی و مکان جغرافیایی و شرایط فرهنگی تغییر می کنند. شکی نیست که واقعیت ها و شرایط عینی جامعه و وضعیت مادی زندگی فرد نیز در آن نقش تعیین کننده دارند.
ابعاد کیفیت زندگی
کیفیت زندگی مفهومی چندوجهی، نسبی، متاثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است. کیفیت زندگی مفهومی انتزاعی است. کیفیت زناشویی یک مفهوم پویا است و شامل روابط اعضای خانواده در خلال زمان می شود. کیفیت زندگی را می‌توان به چهار بعد تقسیم کرد که هر یک از این ابعاد خود دارای اجزایی است. که این ابعاد عبارتند از:
- عملکرد جسمی
- عملکرد روانی
- عملکرد اجتماعی
- عملکرد معنوی
اجزای عملکرد روانی شامل وجود یا فقدان اضطراب، افسردگی، سازش و بیماری است و اجزای عملکرد معنوی شامل پرداختن به کارهای مذهبی از قبیل دعا و راز و نیاز با خداست.
در بررسی ابعاد کیفیت زندگی نیز، کیفیت زندگی ادراکی و محیطی مد نظر است:
- ابعاد کیفیت زندگی ادراکی شامل رضایت از خویشتن، زندگی خانوادگی، سلامت و همسر
- ابعاد کیفیت زندگی محیطی دربرگیرنده رضایت از مسکن، مدارس، خدمات بهداشتی، سلامت و امنیت، راه ها و حمل و نقل و اشتغال است.
بهترین راه افزایش کیفیت زندگی
بهترین راه برای افزایش کیفیت زندگی، آموزش مهارت‌های زندگی و نیز بهره‌گیری از متخصصان بهداشت روان در محیط‌های آموزشی شامل مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیق و توسعه، مدیریت منابع انسانی، و دوره‌های آموزش‌های رفتار سازمانی است. میزان رضایت از همسر کیفیت زندگی را بالا می‌برد.
همه آدم ها برای شاد و سالم بودن به خودشان بدهکار هستند. ما مسئول احساسمان هستیم و خوشبختی یکی از آن چیزهای ناپایداری است که ممکن است روزی چند بار تجربه کنیم یا اصلاً تجربه اش نکنیم. خیلی چیزها دور و بر ما وجود دارد که می‌تواند خوشبختی را از ما بگیرد اما اگر این چیزها به درستی کنترل شوند، می‌توانند عصبانیت، خستگی‌ها و ناراحتی‌های ما را به آرامش و توازن تبدیل کند.
این روزها خبرهای بد زیادی مخصوصاً از رسانه ها می‌شنوید که می‌تواند موجب اضطراب و نگرانیتان شود. چالش وضع اقتصادی کنونی واقعی است اما هرچقدر هم که نگران شوید مشکلی را حل نمی‌کند. بالا بردن کیفیت زندگی هیچ ارتباطی به مسائل مادی ندارد، این ذات درونی شماست که افکار، گرایشات، نظرات و اعمال شما را هدایت می‌کند.
“ثروت و مقام نیست که به شما خوشبختی می‌دهد، بلکه آرامش و اشتغال است که این کار را می‌کند.” توماس جفرسون
راه های بالا بردن کیفیت زندگی:
-
یاد بگیرید که چطور فراموش کنید.
خیلی وقت‌ها از چیزهایی در زندگی ناراحت می‌شویم که یا خیلی جزئی هستند و یا خارج از حیطه کنترل ما قرار دارند و هرچقدر هم که نگران آن باشیم دردی را دوا نمی‌کند. چند بار شده که مدت زیادی را از چیزی ناراحت باشید و بعد بفهمید که آخر سر بدون اینکه کاری از دست شما برآمده باشد، مشکل خودش حل شده است.
-
مولفه های خوشبختی را بشناسید.
شده تابحال که بدون هیچ دلیل اعصابتان خرد باشد و با غرغرهایتان اعصاب بقیه را هم خرد کنید و یک وقت دیگر بدون هیچ دلیل احساس کنید که دوست دارید همه را بغل کنید و ببوسید؟ اولین مورد واکنش شما به استرس و دومی واکنشتان به موقعیت‌های خوب و مطلوب است. وقتی استرس ایجاد میشود، روز اول اصلاً متوجه آن نمی‌شوید، بعد یک محرک خیلی کوچک آن را مثل آتشفشانی فعال می‌کند. این حس توازن و آرامش درونی را برهم زده و درنتیجه حس خوشبختی را از ما می‌گیرد. دفعه بعدی که احساس کردید می‌خواهید از کوره دربروید، مکث کنید، چند نفس عمیق بکشید و ببینید که چقدر حالتان بهتر میشود.
-
تمرکز حواس را تمرین کنید.
به جای اینکه نگران گذشته که هیچ کنترلی روی آن ندارید، و آینده که هنوز وجود ندارد باشید، بهتر است که روی امروزتان تمرکز کنید. این که چه هستید و کجا هستید. در خیابان به آدم ها لبخند بزنید و زیبایی اطرافتان را تحسین کنید. این توجه شما را از مشکلی که دارید برداشته و روحیه تان را بهتر می‌کند.
-
یک کار جدید یاد بگیرید.
به کارها و سرگرمی‌هایی که همیشه دوست داشتید انجام دهید اما هیچ وقت زمان یا موقعیت انجام آن را پیدا نکردید فکر کنید. فعالیتی را انتخاب کنید که واقعاً به هیجانتان می‌آورد و انگیزه هایتان را بالا می‌برد. پیاده روی‌های طولانی، مدیتیشن و نوشتن افکار و احساساتتان در یک دفتر خاطرات به زندگیتان آرامش می‌دهد. این کارها به شما کمک می‌کند نیمه پُر لیوان را ببینید، به شما انرژی می‌دهد و کمکتان می‌کند کیفیت زندگیتان را بالا ببرید.
-
افراد دور و برتان را بشناسید.
دور و برتان را با آدم‌های جالب پر کنید زیرا اطرافیانتان نشان دهنده شخصیت شما هستند. وقتی با کسانیکه همیشه منفی‌باف هستند نشست و برخاست کنید، بدون اینکه بدانید شما هم همانطور می‌شوید. اما وقتی با افرادیکه سعی می‌کنند هر روز دنیا را تغییر دهند و به دیگران کمک کنند ارتباط داشته باشید، خواهید دید که شما هم به تغییر دنیا و کمک به دیگران علاقه مند می‌شوید. کیفیت دوستان و خانواده شما کیفیت زندگی شما را تعیین می‌کند.
-
بخندید، بخندید، باز هم بخندید.
خنده بر هر درد بی‌درمان دواست. خنده سطح اندورفین و سایر هورمون‌های تقویت‌کننده شادی را در بدن بالا می‌برد. برنامه‌های مفرح و خنده‌دار زیادی در تلویزیون پخش میشود که شما را به خنده می اندازد. آدم‌های شوخ و بذله‌گوی زیادی هم حتماً در اطرافتان می‌شناسید که ارتباط به آنها فرصت خندیدن را در اختیارتان قرار می‌دهد.
-
در هر زمان فقط روی یک چیز تمرکز کنید.
انجام چند کار در یک زمان سطح هورمون‌های استرس‌زا در بدن را بالا می‌برد. دلیل آن این است که با انجام همزمان چند کار خودتان را تحت فشار قرار می‌دهید که همه آن فعالیت‌ها را به خوبی و درستی انجام دهید اما نتیجه کار این خواهد بود که کارها بیشتر از حد معمول طول می‌کشند و با استاندارد بالایی هم انجام نمی‌شوند. با تمرکز روی بیشتر یک کار در یک زمان، نمی‌توانید ارتباط خوبی با همه آن کارها برقرار کرده و تمرکز حواستان را هم از دست می‌دهید.
اگر فرد از کیفیت زندگی در درون خانواده خود رضایت داشته باشد این رضایت به بقیه ابعاد زندگی وی نیز انتشار می یابد. افراد رضایتمند در جامعه نیز رفتاری مناسب و شایسته خواهند داشت و مشکلات جامعه کاهش خواهد یافت. بهبود کیفیت زندگی زناشویی و ارائه راه کارهای عملی که بازتاب مشهود و محسوس در زندگی زناشویی داشته باشد می تواند به ثبات بیشتر زندگی زوجین، تعامل بهتر آن ها با یکدیگر شادی و شادکامی لذت از زندگی، سلامت روان، سلامت بدنی، زندگی مناسب خانوادگی، زندگی مناسب اجتماعی آب و هوا و فضای مناسب امنیت شغلی، دارا بودن آزادی، تساوی جنسی، امنیت و ثبات سیاسی، منجر شود.
درمان مشکلات زوجین
روش ها و بسته های درمانی متعددی برای مسائل و مشکلات زوجین در دسترس قرار گرفته است که هدف تمامی این رویکردها و روش ها بهبود روابط زوجین است. درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی (Quality of life therapy) نمونه ای از این روش های مختلف است. کیفیت زندگی زناشویی مفهومی پویا و وسیع تر از سلامتی است.
اختلافات زوج ها در اوایل ازدواج
نتایج نشان می دهد که روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی زناشویی باعث افزایش کارکرد نقش جسمی زوجین ناسازگار می شود. با بهبود افزایش کارکرد نقش جسمی در واقع توان شکوفا ساختن کلیه نیروها و استعدادهای خود، پرورش و بدست آوردن توانایی های جدید برای روبرو شدن با شرایط سخت و مشکلات میسر می شود، زیرا رویارویی با این شرایط باعث میشود فرد نیروهای درونی خویش را بجوید و نیز توانایی های جدید بدست آورد.
همچنین نتایج می دهد که روان درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی زناشویی باعث افزایش کارکرد نقش هیجانی زوجین ناسازگار می دهد. درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی، کیفیت زندگی کلی زوجین را ارتقا می دهد .لذا توجه و تدوین برنامه های این گونه می تواند باعث افزایش بهزیستی و کیفیت زندگی زناشویی زوجین ناسازگار گردد و باعث پیشگیری از بسیاری مشکلات در خانواده ها گردد.
در انتها می توان گفت کیفیت زندگی می تواند با زمان تغییر یابد، و در شرایط خاصی به طور قابل توجهی نوسان داشته باشد. کیفیت زندگی مستلزم سعی در کم کردن فاصله بین انتظارات و آرزوها و آن چیزی است که واقعا اتفاق می افتد یک زندگی کیفی و خوب، معمولا به صورت خشنودی، رضایت، شادی، خرسندی و توانایی فایق آمدن بر مشکلات بروز می کند. در واقع کیفیت زندگی به وسیله فرد ارزیابی و توصیف می شود.
مرکز مشاوره فرمانیه: بلوار اندرزگو، ساختمان پارسیان، طبقه پنجم ، کلینیک روانشناسی و مشاوره خانواده
تلفن: ۲۲۳۲۱۰۵۲ -۰۲۱ ۸۴۹۰۹۴۴ – ۰۹۱۲
مرکز مشاوره صادقیه: فلکه دوم صادقیه، خیابان ستارخان، کلینیک روانشناسی و مشاوره ندای آرامش
تلفن: ۸۴۹۰۹۴۴ -۰۹۱۲ ۲۲۳۲۱۰۵۲ – ۰۲۱
